فوری/ خبر مهم از سهمیه‌بندی بنزین جدید | واریز سهمیه بنزین به هر کد ملی از این ماه

مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی و مدیر پژوهشکده انرژی اندیشکده ماهد با اشاره به مزایای طرح تخصیص بنزین نفر به جای شیوه فعلی اعطای یارانه بنزین که مورد انتقاد جدی کارشناسان و پژوهشگران قرار گرفته است، گفت: در برنامه‌های انتخاباتی سال ۱۴۰۳، رئیس جمهور به طور صریح اعلام کرد که قصد افزایش قیمت بنزین را ندارند، بلکه هدف آنها این است که بنزین را بر مبنای مصرف مشخص افراد تخصیص دهند. در این طرح، هر فرد سهمیه مشخصی از بنزین را دریافت می‌کند و مصرف‌کنندگان پرمصرف باید بنزین اضافی را با قیمت بالاتر خریداری کنند. این رویکرد جدید در زمینه مدیریت مصرف بنزین و رفع ناترازی آن اهمیت زیادی دارد.

هاشم‌زاده افزود: این رویکرد می‌تواند به طور چشمگیری به حل مشکلات ناترازی بنزین کمک کند. بر اساس اطلاعات موجود، کشور ما هر ساله نزدیک به ۸ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه می‌کند. این هزینه بالا، نشان‌دهنده ناترازی شدید در بازار بنزین است که ناشی از مصرف بیش از حد داخلی و قیمت‌گذاری یارانه‌ای است.

وی ادامه داد: مشکل اصلی در حال حاضر این است که قیمت پایین بنزین در کشور باعث افزایش مصرف خودروها و همچنین قاچاق گسترده بنزین شده است. در مقایسه با کشورهای دیگر، به دلیل قیمت پایین بنزین، مصرف شخصی در کشور ما بسیار بالاست. خودروهای غیر استاندارد و تک‌سرنشین باعث شده‌اند که مصرف بنزین به شدت افزایش یابد. این وضعیت نه تنها به مشکلات اقتصادی منجر شده، بلکه تأثیرات منفی بر محیط زیست نیز دارد.

هاشم‌زاده با اشاره به مزایای طرح تخصیص بنزین به هر فرد گفت: این سیاست می‌تواند به طور مؤثری مصرف بنزین را مدیریت کند و به کاهش ناترازی کمک کند. با تخصیص بنزین به هر فرد، قیمت‌گذاری دولتی بر اساس مصرف فردی حذف می‌شود و قیمت بنزین به صورت تعاملی بین مردم تعیین خواهد شد. این به معنای آن است که افرادی که مصرف بیشتری دارند، باید بنزین اضافی را با قیمت بالاتری خریداری کنند. این سیاست می‌تواند به کاهش مصرف بی‌رویه و قاچاق بنزین کمک کند.

وی همچنین به چالش‌های احتمالی این طرح پرداخت و اظهار کرد: یکی از چالش‌های اصلی در اجرای این طرح، نیاز به نظارت دقیق و مؤثر است. برای جلوگیری از مشکلاتی مانند قاچاق و سوءاستفاده از سیستم، باید سازوکارهای نظارتی مناسبی پیاده‌سازی شود. همچنین، باید زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح، از جمله سیستم‌های توزیع و کنترل مصرف، فراهم شود.

هاشم‌زاده در ادامه به راهکارهای عملیاتی برای اجرای این سیاست اشاره کرد و گفت: برای اجرای موفق این طرح، لازم است که یک سازوکار مشخص برای تخصیص سهمیه بنزین به هر فرد طراحی شود. به عنوان مثال، هر فرد می‌تواند ماهانه یک مقدار مشخص از بنزین را با قیمت یارانه‌ای دریافت کند و در صورت نیاز به مصرف بیشتر، باید بنزین اضافی را با قیمت آزاد خریداری کند. این سیستم باید به گونه‌ای طراحی شود که امکان سوءاستفاده به حداقل برسد و مصرف‌کنندگان به راحتی بتوانند سهمیه خود را مدیریت کنند.

وی در پایان گفت: سه مسئله ناترازی بنزین به دلیل مصرف بالا، مصارف غیر بهینه خودروهای شخصی و تک سرنشینی و همچنین مسئله قاچاق سوخت معضلات مدل فعلی اعطای یارانه بنزین به دارندگان خودرو هستند که با اصلاح آن به شکل بنزین به نفر، علاوه بر تحقق عدالت در پرداخت یارانه، هر سه مسئله فوق نیز حل خواهد شد.

سهمیه‌بندی بنزین از ساعت صفر روز جمعه، ۲۴ آبان‌ماه سال ۱۳۹۸ براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه، برای همه وسایل نقلیه بنزین‌سوز آغاز شد.

سقف ذخیره سهمیه بنزین کارت‌های هوشمند سوخت برای مالکان خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها هم‌اکنون ۶ ماه است، بنابراین سهمیه واریزی ماهانه خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها در صورت استفاده نکردن، حداکثر تا ۶ ماه در کارت‌های هوشمند سوخت قابل ذخیره خواهد بود.

عضو مجلس شورای اسلامی گفت: با کمک بنزین به نفر علاوه بر بهینه شدن مصرف به دلیل مزایای صرفه‌جویی در مصرف بنزین و صرفه اقتصادی آن، مشکل خودروهای تک سرنشین و هدررفتن بنزین نیز حل و فصل می‌شود. 

در حالی که زمانی صادرکننده بنزین بودیم، حالا تبدیل به واردکننده شده‌ایم و سالانه چند میلیارد دلار در این زمینه هزینه می‌کنیم. به گفته کارشناسان، ادامه روند فعلی شدنی نیست، در حال حاضر، سالانه میزان زیادی بنزین تولید می‌شود و همه آن را استفاده می‌کنیم. با وجود تولید بالای بنزین در کشور، نیاز به واردات داریم و دچار ناترازی در این زمینه شده‌ایم.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که سرکوب قیمتی و پایین بودن قیمت بنزین در کشور از مهم‌ترین دلایل عدم مدیریت مصرف بنزین در کشور است. به زعم آنان، باید به سمت اعمال روش‌هایی به منظور کنترل مصرف حرکت کنیم.

بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که اعمال سهمیه بنزین به نفر می‌تواند راهکاری مناسب برای افزایش عدالت اجتماعی در توزیع یارانه بنزین و کنترل مصرف باشد. در این روش، افراد تنها تا میزان مشخصی می‌توانند از بنزین با قیمت یارانه‌ای استفاده کنند. بیشتر از این میزان را باید از بازار آزاد بخرند. بنابراین، انگیزه‌های افراد برای مدیریت مصرف افزایش پیدا می‌کند.

وحید احمدی، نماینده مجلس  در خصوص این موضوع که به گفته رئیس جمهور افزایش قیمت بنزین را در دولت چهاردهم نخواهیم داشت، اما بنزین به صورت سهمیه در اختیار افراد قرار می‌گیرد، تصریح کرد: به نظر من، اگر دولت بتواند در چارچوب طرح مدونی متناسب با عدالت اجتماعی سهم هر کسی از بنزین یارانه‌ای را اختصاص دهد، اتفاقات خوبی رخ می‌دهد. در این چارچوب، هر فرد صرف نظر از اینکه وسیله نقلیه دارد یا خیر، از سهمیه بنزین بهره می‌برد.

وی ادامه داد: در طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر به جای اینکه بنزین را به ازای هر خودرو اختصاص دهیم، به هر فرد میزانی از بنزین یارانه‌ای تعلق می‌گیرد. افرادی که بیشتر از این سهمیه، مصرف بنزین دارند، باید آن را از بازار آزاد تهیه کنند. کسانی که بنزین اضافه دارند، می‌توانند آن را در این بازار آزاد به فروش برسانند.

این نماینده مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر به عدالت نزدیک است. در شرایط فعلی، کسانی که بیشترین امکانات را دارند، از بنزین یارانه‌ای بیشتری استفاده می‌کنند.

اما کسانی که خودرو ندارند، از این یارانه بی نصیب هستند. در صورتی که دولت بتواند برنامه مناسب و واقعی در زمینه اختصاص سهمیه بنزین به نفر داشته باشد و آن را اجرایی کند، عدالت بیشتری در حوزه توزیع یارانه‌های بنزین شاهد خواهیم بود.

احمدی گفت: در طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر، افراد به تناسب دارایی و مصرفی که دارند، هزینه آن را می‌پردازند و اقشار ضعیف نیز از این یارانه بیشتر بهره می‌برند. در این شرایط، اندک اندک افرادی که مصارف بالایی دارند، آن را به قیمت واقعی می‌خرند و از این نظر نیز کنترل مصرفی صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: اختصاص سهمیه بنزین به نفر، نه تنها به لحاظ عدالت اجتماعی برایمان مزیت دارد، از نظر کنترل مصرف نیز به نفع کشور است. وقتی افراد بدانند تنها میزان مشخصی بنزین یارانه‌ای در اختیار دارند و بیشتر از این میزان را باید با قیمت آزاد تهیه کنند، قطعاً به کنترل مصرف خودشان می‌پردازند.

عضو مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: با کمک بنزین به نفر علاوه بر بهینه شدن مصرف به دلیل مزایای صرفه‌جویی در مصرف بنزین و صرفه اقتصادی آن، مشکل خودروهای تک سرنشین و هدررفتن بنزین نیز حل و فصل می‌شود. در طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر، یک بازار ثانویه ایجاد می‌شود و افراد می‌توانند در این بازار به خرید و فروش بنزین بپردازند. در این بازار، قیمت بنزین واقعی می‌شود.

در حال حاضر، قیمت یک بطری آب معدنی چند برابر یک لیتر بنزین است، در این شرایط، بدیهی است که افراد هیچ کنترلی بر روی میزان مصرف‌شان ندارند. اما وقتی قیمت‌ها واقعی شود، افراد به مدیریت مصرف می‌پردازند.

وی ادامه داد: روندهایی که در بالا توضیح داده شد، در نهایت به نفع کلیت کشور است و منافع ما را تأمین می‌کند. بنابراین، نیاز است دولت چهاردهم برنامه مدونی در زمینه اجرای طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر داشته باشد.

احمدی گفت: دولت باید در کنار اعمال روش اختصاص سهمیه بنزین به نفر، در راستای بهبود فرهنگ مصرف نیز گام بردارد. باید حامل‌های انرژی به عنوان سرمایه ملی برای مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شوند و از هدررفت آن‌ها جلوگیری به عمل آید.