فوری/خبر مهم از افزایش رقم عیدی بازنشستگان کشوری | عیدی بازنشستگان 10 میلیون تومان شد؟

 بازنشستگان در هفته‌های پایانی سال از دولت عیدی می‌گیرند. مبلغ این عیدی که به‌عنوان هدیه ایام نوروز به بازنشستگان اعطا می‌شود، در هیئت وزیران تعیین می‌شود و هدف از پرداخت آن تسهیل شرایط معیشتی بازنشستگان در ایام نوروز است.

 مبلغ عیدی بازنشستگان همواره مورد بحث است. در سال‌های اخیر بازنشستگان نسبت به میزان عیدی دریافتی خود معترض بوده‌اند و معتقد هستند که باید به اندازه حقوق ماهانه خود یا دو برابر آن عیدی دریافت کنند. با این حال آنچه که در واقعیت اتفاق می‌افتد با میزان مطالبات بازنشستگان تفاوت بسیار دارد.  

در ادامه به چند سوال مهم در خصوص عیدی بازنشستگان پاسخ خواهیم داد.

عیدی تمامی بازنشستگان اعم از تامین اجتماعی، کشوری و لشکری در جلسه هیئت وزیران که هر سال معمولاً در اواسط بهمن‌ماه برگزار می‌شود تعیین و مبلغ عیدی پس از ابلاغ به حساب بازنشستگان واریز می‌شود. مبلغ عیدی بازنشستگان به اندازه عیدی کارمندان دولت است. سال گذشته مبلغ عیدی بازنشستگان در تاریخ ۱۵ بهمن اعلام شد و احتمالاً در سال جاری نیز مبلغ عیدی در بهمن‌ماه تعیین شود.

در سال ۱۴۰۲ عیدی بازنشستگان به ازای هر نفر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و به ازای همسر ۷۰۰ هزار تومان و به ازای هر فرزند تحت تکفل ۳۰۰ هزار اعلام و واریز شد. با توجه به اینکه حداقل حقوق بازنشستگان در سال جاری ۳۵ درصد افزایش یافته، این انتظار وجود دارد که مبلغ عیدی بازنشستگان نیز حداقل ۳۵ درصد بیشتر از سال قبل باشد و در صورت اعمال چنین تغییری، عیدی بازنشستگان دارای همسر و فرزند به بیش از ۵ میلیون تومان خواهد رسید. این مبلغ حدود نصف متوسط حقوق ماهانه بازنشستگان تامین اجتماعی است.

در سال ۱۴۰۲ عیدی بازنشستگان کشوری در روز ۲۰ بهمن و قبل از واریز حقوق بهمن‌ماه به حساب آنان واریز شد و واریز عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی تا هفته نخست اسفندماه به تعویق افتاد. در سال‌های پیش از آن نیز عیدی بازنشستگان در اواخر بهمن یا در ماه اسفند واریز شده بود و به نظر می‌رسد امسال نیز بازنشستگان برای دریافت عیدی سال ۱۴۰۳ حداقل تا بهمن‌ماه باید منتظر بمانند.

عیدی به بازنشستگان دستگاه‌های دولتی، تأمین اجتماعی و سایر نهادهای مشابه که حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند، پرداخت می‌شود. به طور کلی تمامی بازنشستگان عیدی دریافت می‌کنند و فقط زمان و مبلغ واریزی متفاوت خواهد بود.

در سال‌های گذشته، واریز عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی و کشوری در بازه زمانی بهمن و اسفند انجام شده است.

بازنشستگان کشوری: معمولاً هفته سوم بهمن‌ماه

بازنشستگان تأمین اجتماعی: هفته اول یا دوم اسفندماه

با رسیدن ماه‌های پایانی سال، زمزمه‌ها و حرف و حدیث‌ها در میان شاغلین و بازنشستگان پیرامون مبلغ عیدی‌شان و زمان پرداخت آن داغ می‌شود. علاوه بر شاغلان کشوری و بخش خصوصی و نیروهای ذیل صندوق کشوری و تامین اجتماعی که هرکدام به نحو متفاوتی عیدی دریافت می‌کنند، بازنشستگان کشوری و تامین اجتماعی نیز همه‌ساله منتظر واریز هرچه سریع‌تر این مبلغ و افزایش آن هستند، اما بازنشستگان سازمان تامین اجتماعی که در دوران اشتغال خود مشمول قانون کار بودند، نسبت متفاوتی را با عیدی پایان سال پیدا می‌کنند. 

عمده بازنشستگان کارگری سازمان تامین اجتماعی به دلیل آنکه در دوران اشتغال خود همواره مجموع دو پایه حقوق خود را به‌عنوان عیدی دریافت می‌کردند، در زمان بازنشستگی با فرا رسیدن ایام منتهی به عید نوروز و دریافت عیدی مطابق با فرمول عیدی کارمندان، مقداری دچار سرخوردگی می‌شوند؛ به ویژه اینکه مبلغ دریافتی حقوق مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی عمدتاً پایین است و سایر سطوح‌های آن نیز در اکثریت موارد چیزی کمتر از نصف خط فقر محاسبه شده در شهرهاست، باعث می‌شود تا احساس ناخرسندی در میان بازنشستگان تامین اجتماعی به‌وجود آید. 

در سال ۱۴۰۲ عیدی بازنشستگان کشوری در روز ۲۰ بهمن و قبل از واریز حقوق بهمن‌ماه به حساب آنان واریز شد ولی واریز عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی تا نیمه اسفندماه به تعویق افتاد. از آنجا که فرمول بازنشستگان دولت و کارکنان آن درباره عیدی معادل «نصف پایه حقوق» است، لذا دریافت این مبلغ عیدی برای کارگرانی که سال‌ها دوبرابر حقوق پایه خود را به‌عنوان عیدی قانونی دریافت می‌کردند، سخت و دشوار است. به همین جهت پرداخت عیدی مطابق با قانون کار به بازنشستگان تامین اجتماعی، سال‌ها یکی از مطالبات بازنشستگان تامین اجتماعی بوده است. 

از آنجا که ۷۰ درصد بازنشستگان این سازمان عمدتاً افرادی هستند که «حداقل بگیر» محسوب شده و دریافت عیدی برای کسانی که حقوقی کمتر از ۱۰ میلیون تومان دریافت می‌کنند، با فرمول بازنشستگان و شاغلین دستگاه‌های دولتی، برایشان دشوار است. در مقابل اما قوانین و اصول چیز دیگری می‌گویند و ناچار بازنشستگان را نیز تابع همان قوانین می‌کنند. 

حسین حبیبی (عضو هیات مدیره کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار کشور) در این رابطه اظهار می‌کند: واقعیت این است که طبق قانون کار عیدی کارگران دوبرابر یک پایه حقوق دریافتی همان سال است، اما این تنها مربوط به کارگران شاغل است و بازنشستگان از قانون تامین اجتماعی تبعیت می‌کنند. 

وی افزود: تنها چند ماده از قانون تامین اجتماعی مثل ماده ۹۶ و ۱۱۱ از قانون کار تبعیت می‌کند و مابقی قوانین تامین اجتماعی ربطی به قانون کار ندارند. لذا عیدی مستمری‌بگیران بازنشسته در این قانون، شرایط خاص خودش را دارد که مجزا از شرایط خاص پرداخت عیدی کارگران است. یعنی مانند کارکنان دستگاه‌های کشوری و بازنشستگان دولت، عیدی بازنشستگان کارگری تامین اجتماعی نیز پرداخت می‌شود. 

البته این تنها دلیل تفاوت میان عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی و شاغلین مشمول بیمه تامین اجتماعی نیست، بلکه منابع خود این سازمان نیز اجازه چندانی به تغییرات حقوقی نمی‌دهد. علاوه بر این، در سال‌های اخیر ناترازی‌های منابع تامین اجتماعی موجب شده تا زمان پرداخت عیدی نیز گاه به تاخیر افتاده و حتی به نزدیک روزهای پایانی اسفند نیز نزدیک شود که همین امر خرید عید بسیاری از بازنشستگان را هم دچار مشکل کرده است. 

البته تاخیر در پرداخت عیدی از موارد تخلفات کارفرمایان در قبال کارگران بوده است، اما دولت و تامین اجتماعی با علم به اینکه تا قبل از عید امکان پرداخت عیدی وجود دارد، بخاطر مشکلات مالی طی سال‌های اخیر در پرداخت عیدی‌ها تاخیر داشتند. 

در این رابطه علی دهقان‌کیا (رئیس هیات مدیره کانون کارگران بازنشسته تامین اجتماعی تهران) می‌گوید: درباره موضوع عیدی بازنشستگان تامین اجتماعی هنوز مذاکره مستقلی با مدیرعامل جدید سازمان نشدیم. البته در سال‌های گذشته مذاکراتی با مدیرعامل قبلی درباره ضرورت پرداخت عیدی مشابه کارگران داشتیم. اما در جواب آن‌ها این اظهارنظر صحیح را مطرح می‌کردند که «زمانی می‌شود عیدی بازنشستگان کارگری را مانند کارگران داد که بتوان از عیدی و پاداش و مزایای دیگر هم حق بیمه کسر شود.»

وی افزود: این اظهارنظر پاسخی ندارد که در شرایطی که تامین اجتماعی از مزایا و پاداش و عیدی حق بیمه‌ای کسر نمی‌کند، طبیعتاً نمی‌تواند عیدی خود را در زمان پرداخت مستمری مانند فرمول دوران کارگری (دوبرابر پایه حقوق یا حتی برابر یک پایه حقوق) بدهد. علتش این است که در سازمان تامین اجتماعی فرد هرچقدر آورده‌ی (حق بیمه و کسورات) داشته باشد، به همان میزان باید دریافت کند. در چنین شرایطی اگر تامین اجتماعی از حق مسکن کسر حق بیمه کند، در دوره بازنشستگی هم حق مسکن می‌دهد، لذا این فرمول درباره عیدی و پاداش نیز صادق است. 

دهقان کیان تاکید کرد: ما در سال‌های اخیر تلاش هم کردیم که به اندازه کارگران و با فرمول آنان عیدی بگیریم اما مذاکرات ما موفق نبود. یکی از دلایل مهم این امر، فقدان منابع در سازمان تامین اجتماعی است. امروزه تقریبا تمامی درآمد سازمان تامین اجتماعی و حتی مبالغ ناشی از همه حق بیمه‌ها و سود شرکت‌های تابعه به پرداخت حقوق مستمری بازنشستگان تخصیص پیدا می‌کند.