طرح مهریه جدید ؛ بی‌پناهی یا بی‌عدالتی برای زنان | قانون جدید مهریه به نفع مردان
یک کارشناس حوزه زنان و خانواده گفت: طرح محدودیت مهریه تا ۱۴ سکه، اگرچه ممکن است از زندانی شدن مردان جلوگیری کند، اما در بلندمدت امنیت اقتصادی و روانی زنان را به خطر می‌اندازد.
مولف
: نگار چمنی
موضوع تعیین حد نصاب برای صدور اجراییه مهریه تا ۱۴ سکه که در مجلس مطرح شده، واکنش‌های متعددی در پی داشته و قطعاً مزایا و آسیب‌های حقوقی، اجتماعی و حتی فقهی خاص خود را دارد.
سحر ناصربخت، مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه زنان و خانواده در این خصوص بیان کرد: این طرح می‌تواند مزایایی داشته باشد که احتمالاً به دلیل همین مزایا مطرح شده است. یکی از مهمترین‌ها، کاهش حجم زندانیان مهریه است. با محدود کردن امکان صدور اجراییه برای مهریه تا ۱۴ سکه، احتمال زندانی شدن مردان بابت بدهی مهریه کاهش می‌یابد. این امر در راستای اصل کرامت انسانی و جلوگیری از زندانی شدن بدهکاران غیرمعسر مفید تلقی می‌شود.
وی افزود: مزیت بعدی کاهش سوءاستفاده‌‌های احتمالی از مهریه است. برخی معتقدند که تعیین مهریه‌های سنگین در برخی پرونده‌ها صرفاً جنبه ابزاری یا تهدیدآمیز دارد. این نصاب می‌تواند در برابر چنین سوء‌استفاده‌هایی مانع ایجاد کند.
ناصربخت در ادامه اظهار کرد: پاسخ به شرایط اقتصادی جامعه را نیز از دیگر نکات مثبت این طرح می‌توان تلقی کرد. با توجه به تورم و کاهش توان پرداخت عمومی، این نصاب به واقعیت‌های اقتصادی نزدیک‌تر است و مانع از تحمیل تعهدات مالی غیرمنطقی می‌شود. البته ناگفته نماند که تسهیل فرآیند دادرسی را هم در پی دارد. با محدود شدن اجراییه‌های فوری، از حجم سنگین پرونده‌های اجرایی در دادگستری کاسته می‌شود.
این کارشناس حوزه زنان و خانواده در ادامه به اشاره به اثر این طرح در خصوص تضعیف ضمانت اجرای مهریه گفت: البته باید معایب آن و اثرش بر توانمندی اقتصادی بانوان را نیز در نظر گرفت. اگر زن فقط تا ۱۴ سکه بتواند اجراییه بگیرد، کارکرد مهریه به عنوان پشتوانه اقتصادی و ضمانت عقد ازدواج تضعیف می‌شود.
وی ادامه داد: افزایش ناامنی روانی برای زنان را نیز نباید نادیده گرفت. برخی زنان، به ویژه در فرهنگ‌هایی که مهریه را نوعی اطمینان از آینده می‌دانند، ممکن است احساس بی‌پناهی یا بی‌عدالتی کنند. از سوی دیگر باید به نقض قرارداد و اصل حاکمیت اراده نیز اشاره کرد. طرفین عقد با اختیار خود مهریه را تعیین کرده‌اند. محدود کردن مطالبه اجرایی، نوعی دخالت قانون‌گذار در قرارداد خصوصی افراد است.
ناصربخت همچنین به افزایش دعاوی مطالبه مهریه از طریق دادگاه در اثر اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: با کاهش کارآمدی صدور اجراییه، احتمال دارد زنان به طرح دعوای حقوقی روی آورند که روند را طولانی‌تر، پرهزینه‌تر و درگیرکننده‌تر می‌کند. همچنین احتمال طرح دعاوی مبتنی بر تبعیض جنسیتی نیز وجود دارد. محدودسازی حقوق قانونی زوجه، ممکن است به عنوان رویکردی تبعیض‌آمیز علیه زنان تفسیر شود و مورد اعتراض فعالان حقوق زن قرار گیرد.
سکینه الماسی با اشاره به افزایش ۴۰ درصدی زندانیان مهریه در سال جاری گفت: وجود ۴۵۰۰ زندانی مهریه نشان می‌دهد که هم ما به عنوان قوه قانون گذار در مقوله مهریه دچار یک سردرگمی و بلاتکلیفی هستیم و هم جامعه به چشم و هم‌چشمی مبتلا شده است.
نماینده دیر، کنگان، جم و عسلویه در مجلس افزود:مهریه یک صداق و نشانه محبت زوجین به یکدیگر است و زمانی که نکاح بین زوجین انجام می‌شود باید عندالمطالبه پرداخت شود، اما متاسفانه با برداشت اشتباه از این مقوله در طول چندین دهه، مهریه به جای این که قوام بخش زندگی زوجین شود، به یک تهدید و بحران اجتماعی تبدیل شده است.
مجازات حبس برای محکومان مهریه حذف شود
عضو فراکسیون زنان مجلس با بیان اینکه موضوع مهریه برخلاف بسیاری از محکومیت‌های مالی، فاقد نیات مجرمانه است، اظهار داشت: حذف حبس از مجازات متعهدان این قبیل از دیون، می‌تواند ضمن حبس‌زدایی زندان‌ها تا میزان چشمگیری پرونده‌های قضائی مفتوح در این حوزه را از روند رسیدگی محاکم کاهش دهد.
جوانان امروز توانایی پرداخت مهریه‌های ٢٠ سکه‌ای را هم ندارد
الماسی با اشاره به گذشت ۶ سال از بررسی موضوع مهریه در مجلس گفت: در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده در سال ۹۱ تعیین شده که اگر تا میزان ١١٠ سکه را مرد به همسرش داد، طبق قانون «رفع جنبه کیفری از صداق بالای ١١٠ سکه» دیگر محکمه‌ای نمی‌تواند او را در حبس نگه دارد، اما واقعیت امروز جامعه نشان می‌دهد که تیغ این قانون نیز آن چنان کاربردی نداشته و واقعاً پرداخت مهریه‌های ٢٠ یا ٣٠سکه‌ای هم برای بسیاری از جوانان ممکن نیست.
خوشبختانه طرحی در فراکسیون خانواده در حال تدوین است که مراکز ثبت ازدواج توان مالی متعهد را احراز کنند و از ثبت مهریه‌های فراتر از توان مالی مرد، خودداری کنند. در صورت تصویب نهایی این طرح، تعداد زندانیان مهریه کاهش می‌یابد و التهاب اجتماعی فروکش خواهد کرد
مراکز ثبت ازدواج باید توان مالی مرد را احراز کنند
عضو فراکسیون خانواده مجلس دهم اظهار داشت: خوشبختانه طرحی در فراکسیون خانواده در حال تدوین است که مراکز ثبت ازدواج توان مالی متعهد را احراز کنند و از ثبت مهریه‌های فراتر از توان مالی مرد، خودداری کنند. در صورت تصویب نهایی این طرح، تعداد زندانیان مهریه کاهش می‌یابد و التهاب اجتماعی فروکش خواهد کرد.
لزوم توجه به بیمه زنان خانه دار
الماسی با تاکید بر استیفای حقوق زنان و دوری یک سونگری گفت: هر چند فراکسیون زنان و خانواده به دنبال تعدیل قانون مهریه و کاهش زندانیان مهریه است، اما باید مواردی همچون اجرت المثل و بیمه زنان خانه دار نیز پررنگ‌تر دیده شود تا زن نیز بتواند به حق و حقوق خود برسد.
