این نوشیدنی خون را تصفیه و قلنج کلیه و کبد را از بین می برد
اولین دانشمندی که خاصیت های دارویی و غذایی زرشک را بررسی و بیان کرده، زکریای راضی، دانشمند بزرگ ایران در بیش از هزار سال پیش بوده است.
آب زرشک دارای ویتامین C فراوان و املاح است.طبیعت زرشک تا حدی سرد و خشک است.گیاه زرشک دارای آلکالوئیدی است به نام بربرین که تلخ مزه است.
سابقه استفاده از زرشک به سالهای دور برمیگردد، ابوریحان بیرونی از دانشمندان مشهور ایرانی در کتاب خود از گیاهی به نام امبرباریس و خاصیت های آن یاد کرده است که همان درخت زرشک است.
زرشک از نظر طب سنتی ایران سرد و خشک است و مصرف میوه آن برای کاهش ترشحات مخاطی کاربرد دارد.
این ماده درریشه ی گیاه زرشک نیز وجود دارد.درجوانه ها و ریشه های زرشک نوعی قند و مواد زرین،موسیلاژو مواد پکتیک و در پوست ریشه گیاه آلکالوئیدی بنام اوکسیاکانتین ویربامین و پالماتین و درمیوه آن مواد قندی،اسید مالیک،مواد پکتیک و صمغ وجود دارد.آب میوه زرشک ضد اسهال،صفرا،ضدتبهای عفونی،تبهای صفراوی و رماتیسم است.
محسن پویان، پژوهشگر گیاهان دارویی در منطقه خراسان جنوبی، زرشک از مهمترین گیاهان دارویی ایران است، زیستگاه زرشک بی دانه قاینات در خراسان جنوبی است.
وی افزود: مصرف زرشک به عنوان دارو محدود به گونه زرشک بیدانه نمی باشد بلکه از گونه های دانه دار آن نیز حدود هزار سال قبل استفاده می شده است.
این پروژهشگر در حوزه گیاهان دارویی تصریح کرد: تحقیقات اخیر این گیاه را از نظر ترکیبات شیمیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و مصرف فراورده های آن را از قبل افشرده، شربت، مارمالاد و نوشابه را توصیه می نمایند.
پویان ادامه داد: چوب پوست ریشه و ساقه و برگ و میوه درخت زرشک در مصارف دارویی کاربرد دارد.
خواص درمانی آب زرشک
آب زرشک خون را تصفیه و ضدعفونی می کند.عمل دستگاه گوارش را منظم نموده،قلنج کلیه و کبد را از بین می برد و خوردن آب زرشک حالت تهوع،استفراغ،صفرا،کبد،سوء هاضمه و سنگ کلیه را از میان می برد.
آب زرشک درمخلوط با مقدارمساوی آب سیب و کمی آب لیمو و شکر برای بهبودی جهت مسمومیت توسط نیش مارو افعی مؤثر است وجهت نارسائیهای قلبی و تپش قلب و بی اشتهایی مفید است.
غرغره کردن آب زرشک آنزین و گلو درد و آسم را برطرف می سازد و دهان را ضدعفونی و زخمهای گلویی را مرتفع می سازد.
از دیگر خواص آب زرشک می توان به ضد چربی بودن، ضد قند، پایین آوردن فشار خون، شستشو دهنده مثانه و کلیه، کوچک کردن شکم، تقویت قلب، باز کردن رگها، نابود کردن سنگهای کلیه و مثانه، قابل استفاده برای تهیه انواع ترشیهای میوه و تسکین دهنده روح و روان و اعصاب اشاره کرد.
کبد را پاک و تقویت میکند. اعمال دستگاه گوارش را منظم میکند.
سوء هاضمه را از بین میبرد. بیاشتهایی را برطرف میکند. نقرس و رماتیسم را برطرف میکند.
برای رفع یبوست مفید است. در درمان یرقان و زردی موثر است، برای معالجه بواسیر نافع است و فشار خون را پائین میآورد.
برای شست و شوی چشم میتوانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید.
برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین C میباشد بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت اثر مفید دارد.
جویدن برگ زرشک باعث محکم شدن لثه و دندان میشود و اسهالهای مزمن را درمان میکند.
درموقع آنژین و گلو درد ، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید.
جوشانده زرشک: مقدار 20-10 گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر آب ریخته و آنرا بجوش بیاورید سپس آنرا از روی اجاق برداشته بگذارید برای مدت 10 دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید. مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست.
دم کرده زرشک: مقدار 40 گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت 10 دقیقه بماند سپس آنرا با شکر یا عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.
قاینات مهمترین منطقه تولید زرشک بی دانه است که با اقلیم نیمه بیابانی و خشک با میزان بارندگی کم و روزهای گرم در طول تابستان مشخص می شود، این عوامل از دلایلی است که میزان قند و مواد موثر دارویی زرشک را افزایش می هد.
زرشک گیاهی است که به آب زیاد نیاز ندارد و در زمین های کم بهره و در شریط نامساعد خراسان جنوبی از جمله بیرجند، سرایان، درمیان، قاینات، نهبندان و خوسف و سربیشه محصول دهی خوبی دارد.