فوری/واریز یارانه ۱.۲ میلیون تومانی سهم خانوارهای ۳ و ۴ نفره | خبر مهم از دهک بندی یارانه ای جدید

حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، تأکید کرد که این طرح با هدف حمایت از دهک‌های پایین درآمدی در سال جاری نیز در دستور کار قرار دارد. او گفت منابع مورد نیاز اجرای این طرح در بودجه ۱۴۰۴ لحاظ شده و آغاز مرحله جدید، منوط به تأمین و وصول این منابع خواهد بود.

در فروردین‌ماه، یارانه کالابرگ به این صورت پرداخت شد: برای دهک‌های اول تا سوم، ۵۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر و برای دهک‌های چهارم تا هفتم، ۳۵۰ هزار تومان به ازای هر نفر. این مبالغ برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی از جمله لبنیات، گوشت، مرغ، روغن و برنج اختصاص یافت.

در خصوص اردیبهشت‌ماه هنوز خبری رسمی که واریز یارانه کالابرگ را تایید کند منتشر نشده است اما چنانچه دولت بخواهد طرح کالابرگ الکترونیکی را ادامه دهد، احتمالاً یارانه مستمری‌بگیران کمیته امداد امام خمینی ره و سازمان بهزیستی در نیمه اردیبهشت، یارانه ۳ دهک اول در بیستم اردیبهشت و یارانه دهک‌های چهارم تا هفتم در نیمه دهه آخر اردیبهشت واریز خواده شد.

با این حال واریز یارانه نقدی اردیبهشت‌ماه برای دهک‌های اول تا نهم قطعی است و مطابق برنامه اعلام‌شده انجام خواهد شد. 

بر اساس اعلام سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، یارانه نقدی در اردیبهشت ۱۴۰۴ در دو مرحله و به مبلغ مشخص برای هر دهک پرداخت می‌شود. برای دهک‌های اول تا سوم، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ و برای دهک‌های چهارم تا نهم، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر در تاریخ چچ ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ واریز خواهد شد.

دهک دهم همچنان از دریافت یارانه نقدی محروم است و تغییری در وضعیت آن ایجاد نشده است. همچنین این امکان وجود دارد که در اردیبهشت ۱۴۰۴ همون ماه قبل گروهی از یارانه بگیران دهک‌های هشتم و نهم از فهرست دریافت‌کنندگان یارانه نقدی حذف شوند.

دولت چهاردهم اجرای مصوبه حذف یارانه نقدی افراد پردرآمد که در سال ۱۴۰۳ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد را آغاز کرده است. این طرح با هدف اصلاح ساختار یارانه‌ها، کاهش فشار بودجه‌ای و هدایت منابع به اقشار نیازمند تدوین و اکنون وارد فاز اجرایی شده است.

۱ دارایی ملکی بالا مجموع ارزش املاک، مستغلات یا باغ‌ویلاهای خانوار بیش از ۳۵ میلیارد تومان باشد

۲ خودروهای گران‌قیمت داشتن یک یا چند خودروی سواری یا وانت دو کابین با مجموع ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان

۳ درآمد ماهانه بالا عبور درآمد خانوار از سقف مشخص بر اساس اطلاعات سامانه‌های رسمی (مالیاتی، بانکی، بیمه‌ای)

۴ تراکنش‌ مالی بالا خریدهای ماهانه یا گردش مالی بالا در حساب‌ها به‌عنوان نشانه توان مالی بالا

۵ اقامت خارج از کشور ثبت اقامت دائم خانوار یا یکی از اعضا در خارج از کشور

۶ سفرهای خارجی مکرر بیش از پنج سفر خارجی در طول یک سال

یارانه نقدی سایر دهک‌ها چه تغییری می‌کند؟

منابع حاصل از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، صرف افزایش حمایت و اختصاص یارانه بیشتر به سه دهک پایین جامعه خواهد شد. این اقدام در راستای تقویت عدالت اجتماعی و تمرکز بر حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر صورت می‌گیرد.

دولت اعلام کرده است که داده‌های مورد استفاده برای حذف یارانه‌ها از منابع مختلفی چون سازمان امور مالیاتی، وزارت راه و شهرسازی، بانک‌ها و سایر نهادهای ذی‌ربط استخراج می‌شود تا عدالت اجرایی حفظ شود.

موضوع اصلاح دهک‌ بندی و حذف یارانه‌ها یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی کشور است.

می‌توان گفت که طرح هدفمندی یارانه‌ها در طول زمان با مشکلاتی نظیر افزایش تعداد یارانه‌ بگیران، عدم تعدیل قیمت حامل‌های انرژی و عدم اجرای درست قوانین مربوط به حذف یارانه سه‌ دهک پر درآمد مواجه شده است.

در سال ۱۳۸۹ با آغاز اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، تعداد ۶۴ میلیون نفر مشمول دریافت یارانه نقدی شدند. طبق قانون، شرط ادامه پرداخت یارانه، تعدیل سالانه قیمت حامل‌های انرژی و سایر اقلام بود اما این اقدام نه‌ تنها صورت نگرفت، بلکه سالانه تعداد یارانه‌بگیران نیز افزایش یافت.

 سرانجام با فشار یارانه‌ها بر منابع، از بودجه سال 1393 به بعد در همه‌ سال‌ها دولت مکلف ‌شد یارانه سه‌ دهک پردرآمد (دهک‌های هشت تا ده) را حذف کند. این تکلیف در برخی سال‌ها با حذف چندصد تا چندهزار نفر، اما همچنان بلاتکلیف ماند، به ‌طوری ‌که تعداد یارانه ‌بگیران از 64 میلیون نفر در سال 1389 با افزایش 17 میلیون‌نفری به 81 میلیون نفر در سال 1403 رسیده است. اینک وزارت کار دولت چهاردهم، عزم خود را جزم کرده تا 17میلیون نفر دیگر از یارانه بگیران را حذف نماید.

اینجا این سوال مطرح می‌شود، چرا دولت‌های قبل موفق نبودند؟ اشکال کار در کجاست که نمی‌توان از جمعیت یارانه بگیران کم کرد؟

81 میلیون یارانه بگیر، یعنی حدود 98 درصد از جمعیت 85 میلیون نفری ایران در پایان هر ماه چشمشان به پیامک واریز یارانه هاست.

مشکل کجاست که هیچ دولتی نتوانسته است دست به این «جراحی» مهم بزند؟ آیا اینک پزشکیان و میدری خواهند توانست این بیمار را در«اتاق عمل یارانه ها» جراحی کنند؟

میدری و تیمش اگر بخواهند این اقدام را شروع کنند باید این نکته کلیدی را اجرایی نمایند تا قبل از حذف یارانه‌ها، دهک‌بندی دقیق و منصفانه‌ای انجام شود که منابع به شکل عادلانه‌تری بین افراد جامعه توزیع شود. در این راستا، توجه به موارد زیر ضروری است؛

1-به ‌روز ‌رسانی پایگاه‌های اطلاعاتی اقتصادی؛ اطلاعات مالی، درآمدی و دارایی‌های افراد باید با دقت جمع‌آوری و تحلیل شود تا دهک‌بندی به واقعیت نزدیک‌تر باشد.

2-تعریف معیارهای دقیق برای دهک‌بندی؛ معیارهایی نظیر درآمد ماهیانه، دارایی‌های ملکی و هزینه‌های زندگی باید به طور مشخص و شفاف تعریف شود.

3-ایجاد سیستم نظارتی مؤثر؛ نظارت بر اجرای صحیح دهک‌بندی و حذف یارانه‌ها باید به گونه‌ای باشد که عدالت اجتماعی تضمین شود.

4-آگاه‌سازی عمومی؛ اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق به مردم درباره اهداف و مزایای اصلاح دهک‌بندی و حذف یارانه‌ها می‌تواند حمایت و همکاری بیشتری از سوی جامعه جلب کند.

توجه به این نکات می‌تواند کمک کند تا فرایند اصلاحات اقتصادی با موفقیت بیشتری انجام شود و فشار بر منابع کشور کاهش یابد.

بنظر باید شش شاخص به‌ عنوان شاخص‌هایی که بر توانمندی مالی خانوار دلالت دارد، مدنظر قرار گرفته و احتمالاً یارانه نقدی خانوارهایی که یکی از این ۶ شاخص را داشته باشند، قطع  شود. البته این فرایند به ‌صورت تدریجی انجام می‌شود و احتمالاً افرادی که واجد تعداد بیشتری از این شاخص‌ها هستند، در اولویت خواهند بود.این شش شاخص شامل چه مواردی است؟

بر اساس اطلاعات موجود، شش شاخصی که برای حذف یارانه نقدی خانوارها در نظر گرفته شده‌، به شرح زیراست؛

الف)-مجموع درآمد اعضای خانوار؛ درآمد کلی اعضای خانواده به ‌عنوان یکی از معیارهای اصلی، ارزیابی می‌شود.

ب)- تراکنش‌های خرید ماهانه؛ میزان و نوع تراکنش‌های مالی خانوارها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

پ)- دارایی‌های ملکی؛ مالکیت املاک و مستغلات به‌ عنوان شاخصی از توانمندی مالی در نظر گرفته می‌شود.

 ت)- خودروهای لوکس؛ داشتن خودروهای گران‌قیمت یکی دیگر از معیارهاست.

 ج)- سفرهای خارجی؛ تعداد و هزینه سفرهای خارجی خانوارها بررسی می‌شود.  

 ح)- اقامت در خارج از کشور؛ خانوارهایی که اقامت دائم یا موقت در خارج از کشور دارند نیز مشمول این شاخص می‌شوند.

شاید یک سوال مطرح شود که چرا این شاخص‌ها برای حذف یارانه انتخاب شده‌ است؟این شاخص‌ها به نوعی توانمندی مالی خانوارها را نشان می‌دهد. هدف اصلی این است که یارانه‌ها به شکل عادلانه‌تر و مؤثرتر توزیع شود و تنها به افرادی تعلق گیرد که واقعاً به حمایت مالی نیاز دارند.

این تصمیمات معمولاً با هدف مدیریت بهتر منابع و ایجاد عدالت در جامعه گرفته می‌شود. این مشکلات نشان می‌دهد که برای اجرای یک طرح عادلانه و کارآمد، نیاز به بهبود در جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، شفافیت بیشتر و نظارت دقیق‌تر وجود دارد.

آیا میدری می تواند تواند دقت وعدالت را در حذف دهک‌های ثروتمند جامعه از فهرست یارانه بگیرها لحاظ کند؟ باید منتظر ماند و نتیجه کار را دید.