واریز یارانه تشویقی جدی دولت از این ماه | پرداخت یارانه نقدی + یارانه تشویقی به این خانوارها از آبان

ساختار طرح کالابرگ الکترونیک به‌گونه‌ای بود که خانوارهای ۷ دهک پایین درآمدی، اگر بخشی از یارانه نقدی خود را به خرید کالاهای موجود در سبد کالابرگ اختصاص می‌دادند، با دریافت یارانه تشویقی از پرداخت هزینه تحمیل‌شده از ناحیه تورم بر این کالاها در بازه یک‌ساله معاف می‌شدند.

به‌عنوان مثال، وقتی اجرای طرح کالابرگ بعد از چند دوره آزمایشی از اسفند ۱۴۰۱ به‌صورت کشوری آغاز شد، مبنای قیمت کالاهای موجود در سبد برای خانوارها همان قیمت اردیبهشت ۱۴۰۱ بود و مابه‌التفاوت قیمت روز خرید با قیمت اردیبهشت ۱۴۰۱ از محل یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی دولت پرداخت می‌شد.

زمانی که دولت سیزدهم درصدد حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی برآمد، نمایندگان مجلس شرط گذاشتند که تمهیداتی برای خنثی‌سازی اثر تورم کالاهای اساسی در معیشت مردم و اقشار ضعیف اندیشیده شود و اجرای طرح کالابرگ الکترونیک که از سال‌ها قبل برای ساماندهی یارانه‌های نقدی مطرح شده بود، به‌عنوان یک راهکار مؤثر در دستورکار دولت قرار گرفت.

گرچه استقبال خانوارها در فاز اول طرح کالابرگ به‌واسطه مشروط‌بودن بهره‌مندی از یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی چندان قابل‌توجه نبود، اما در فاز دوم با اجرای طرح فجرانه از بهمن ۱۴۰۲ و غیرمشروط‌کردن بهره‌مندی از یارانه تشویقی ۲۰۰ هزار تومانی، استقبال به‌شدت افزایش یافت و در ۳ دهک پایین درآمدی به ۹۰ درصد رسید.

در فاز دوم طرح فجرانه، خانوارها صرفا با خرید از طرح کالابرگ مشمول ۲۰۰ هزار تومان یارانه تشویقی می‌شدند و عملا ضمن پایین‌آمدن هزینه معیشت خانوار، هدف اصلی یارانه نقدی، یعنی تخصیص یارانه به تأمین کالاهای اساسی موردنیاز خانوار، نیز محقق می‌شد.

آخرین آمارهایی که پس از اتمام طرح سه‌ماهه فجرانه از سوی معاونت رفاه وزارت کار منتشر شد، استقبال ۳ دهک پایین درآمدی از این طرح را ۹۰ درصد نشان می‌دهد. همچنین میزان استقبال کل ۷ دهک درآمدی از طرح فجرانه در ۳ ماه، ۸۶درصد عنوان شده بود که نشان می‌دهد در ۶۱ میلیون نفر از اعضای خانوارهای مشمول این طرح، در دوره سه‌ماهه، حداقل یک‌بار نسبت به استفاده از کالابرگ الکترونیک و بهره‌مندی از یارانه تشویقی ۲۰۰ هزار تومانی اقدام شده‌است.

براساس آمار، با اجرای «طرح فجرانه» کالابرگ الکترونیک ۱۵۹میلیون بسته غذایی به وزن بیش از ۱.۶ میلیون تن در کل کشور توزیع شده‌است. سبد غذایی طرح کالابرگ الکترونیک مشتمل بر ۱۱قلم کالا ازجمله گوشت منجمد بود که در طرح فجرانه گوشت گرم نیز به آن اضافه شد.

طرح فجرانه از عید فجر تا عید فطر اجرا شد و پس از جمع‌بندی نتایج موفق آن، تأمین اعتبار و تمدید طرح در دستور کار دولت قرار گرفت؛ اما به‌واسطه شهادت رئیس دولت سیزدهم و ورود کشور به فضای برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، عملا کار برای نهایی‌کردن طرح کالابرگ سخت شد و تعیین‌تکلیف این طرح برای دولت جدید به ارث رسید.

گرچه دولت جدید در ابتدا مواضع صریحی در حوزه یارانه اتخاذ نکرد و تداوم طرح کالابرگ را مسکوت گذاشت، اما حالا از شواهد امر چنین برمی‌آید که در کنار حذف یارانه خانوارهای پردرآمد، طرح کالابرگ نیز حداقل تا زمانی که منابع مالی و زیرساخت‌های موردنیاز آن تأمین نشود، ادامه پیدا نخواهد کرد.

البته در مورد منابع مالی، دولت باید تمهیداتی بیندیشد؛ اما منظور فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت از تأمین زیرساخت‌های اجرای طرح کالابرگ مشخص نیست؛ چراکه این طرح از اواخر سال ۱۴۰۱ در ۲ فاز اجرا شد و نتایج فاز دوم آن در ترمیم معیشت خانوارهای کم‌درآمد، بسیار مطلوب ارزیابی شده بود.

با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، دولت تصمیم گرفت که برای جبران فشار‌های معیشتی به خانوار‌های کم‌درآمد، یارانه نقدی پرداخت کند. این تصمیم با مخالفت‌هایی از جانب مجلس مواجه شد که در پی اجرای طرح کالابرگ بودند؛ طرحی که قرار بود کالا‌های اساسی به قیمت سال ۱۴۰۰ در اختیار مردم قرار گیرد. اما به دلیل کمبود منابع و عدم تمایل کافی در هیأت دولت، اجرای این طرح متوقف شد.

در ادامه، رئیس سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۴۰۲ اعلام کرد که دولت به تأمین منابع لازم برای توزیع کالابرگ الکترونیکی اقدام کرده است و در این طرح، به خانوار‌ها این امکان داده می‌شود که بین دریافت یارانه نقدی یا کالا برگ الکترونیکی انتخاب کنند.

طرح کالابرگ الکترونیکی از بهمن ماه ۱۴۰۲ به طور رسمی شروع شد. در این مرحله، طرح به صورت آزمایشی تحت عنوان «طرح فجرانه» اجرا گردید و ۱۱ قلم کالای اساسی از جمله برنج، روغن، ماکارونی، شیر، مرغ و تخم‌مرغ به خانوار‌ها ارائه شد. این طرح با هدف کاهش تأثیر منفی پرداخت یارانه‌های نقدی بر تورم، به جای پرداخت نقدی، کالا‌های ضروری مردم را تأمین می‌کرد. به گفته دولت، این شیوه می‌توانست از افزایش نقدینگی و تقاضای اضافی در بازار جلوگیری کرده و به کاهش تورم کمک کند.

مشمولان طرح کالابرگ الکترونیکی می‌توانستند از طریق نرم‌افزار مخصوص یا کد دستوری برای دریافت کالا استفاده کنند. سامانه «یار» به عنوان یک بستر دیجیتال برای این طرح معرفی شده بود و افراد می‌توانستند با نصب نرم‌افزار یا استفاده از کد دستوری به راحتی خرید‌های خود را انجام دهند. این طرح به خانوار‌ها این امکان را می‌داد که به جای دریافت یارانه نقدی، کالا‌های اساسی خود را تأمین کنند.